/ 2
- Ayrıntılar
- Üst Kategori: Makaleler
- Gösterim: 7052
KAMU MALİ İSTATİSTİKLERİ KONUSUNDA YAPILAN SON DÜZENLEMELER *
5018 sayılı Kanunun getirdiği önemli düzenlemelerden birisi de kamu olarak adlandırılan genel yönetim kapsamındaki idarelere ait mali istatistiklerin belli dönemler itibariyle Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanmasıdır. Mali saydamlık, hesap verilebilirlik ve kaynakların kullanımı konusunda bilgi vermeleri nedeniyle mali istatistiklerin zamanında ve doğru bir şekilde derlenip yayımlanması önem taşımaktadır. Ancak mali istatistiklerini göndermeyen idareler hakkında yaptırımın olmaması idarelerin kayıtsız kalarak mali verilerini hiç göndermemelerine sebep olmuştur. Belirtilen olumsuzluğu bertaraf etmek için mali verilerini göndermeyen idarelere için bir takım yaptırımlar 5018 sayılı Kanunda değişiklik yapan 5793 sayılı Kanun kanuni hale getirilmiştir.
MALİ İSTATİSTİKLER HAKKINDAKİ GENEL İLKELER
5018 sayılı kanun hükümlerine göre, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait mali istatistikler, konusunda getirilen genel düzenlemeler şunlardır:
1- Mali istatistikler, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin mali işlemlerini kapsar.
2- Mali istatistikler, uluslararası standartlara uygun olarak bütünlük, güvenilirlik, kullanışlılık, yöntemsel geçerlilik ve ulaşılabilirlik ilkeleri çerçevesinde; yeterli mesleki eğitimi almış personel tarafından muhasebe kayıtlarındaki verilere dayanılarak ve istatistiksel yöntemler kullanılarak hazırlanır.
3- Mali istatistiklerin hazırlanmasında kamu idarelerinin yöneticileri uygun kurumsal çevrenin oluşturulması için gerekli önlemleri alır.
4- Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait mali istatistikler, Maliye Bakanlığınca derlenir. Merkezi yönetim kapsamı dışındaki kamu idareleri mali istatistiklerini belirlenmiş ilkelere uygun olarak hazırlar ve belirlenen süreler içinde Maliye Bakanlığına gönderir.
5-Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait mali istatistikler, Maliye Bakanlığınca aylık olarak yayımlanır. Sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idarelere ait mali istatistikler ile merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait mali istatistikler Maliye Bakanlığınca birleştirilerek, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait mali istatistikler elde edilir ve üçer aylık dönemler itibarıyla yayımlanır.
6-Mali istatistiklerin anlaşılabilir ve kullanıcılar için kolayca ulaşılabilir olması esastır.
7- - Bir yıla ait mali istatistikler izleyen yılın Mart ayı içinde; hazırlanma, yayımlanma, doğruluk, güvenilirlik ve önceden belirlenmiş standartlara uygunluk bakımından Sayıştay tarafından değerlendirilir ve bu amaçla düzenlenen değerlendirme raporu Türkiye Büyük Millet Meclisine ve Maliye Bakanlığına gönderilir. Bu raporda yer alan değerlendirmelere ilişkin olarak Maliye Bakanı gerekli önlemleri alır.
GETİRİLEN DÜZENLEMELER
5018 sayılı Kanunda değişiklik yapan 5793 sayılı Kanunun mali istatistikler anlamında getirdiği yenilikler şunlardır:
1- - Mali verilerle ilgili olarak ayrı bir genel yönetim sektörü tanımı yapılması yönünde yetki alınmıştır.
Bilindiği üzere Maliye Bakanlığınca IMF, Dünya Bankası, EUROSTAT gibi uluslar arası mali kuruluşlara kamu mali istatistiklerinin belirlenen sürelerde gönderilmesi zorunluluğu bulunmaktadır. Ancak veri sağlayıcısı durumunda olan Türkiye İstatistik Kurumu, Hazine Müsteşarlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve Maliye Bakanlığı tarafından farklı tanımlar kullanıldığından, ayni türdeki veriler arasında farklılıklar ortaya çıkabilmektedir. Dolayısıyla, tanımlar arasındaki farklılıkların giderilmesi bakımından istatistikî verilerin derlenmesi ve yayımlanması amacıyla bütün kurumlar tarafından kullanılacak ortak bir genel yönetim sektörü tanımının yapılması ihtiyacı bulunmaktadır. Uluslararası taahhütlerin gereği gibi yerine getirilmesi ve yayımlanan veriler arasında tutarlılığın sağlanması bakımından 5018 sayılı Kanunun 52 nci maddesine eklenen fıkrayla, bu tutarsızlıkların giderilmesi amaçlanmaktadır. Uluslar arası uygulamalar da dikkate alınarak Kanunun tanımlar başlıklı bölümünde yer alan genel yönetim kapsamında yer alan idareler dışında kalan birtakım kamu idarelerini de içine alacak bir genel yönetim sektörü tanımlaması için yetki alınmaktadır.
Kanunun 52 nci maddesine yapılan ilaveyle, Kanunun tanımlar bölümünde yer alan genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri tanımına bağlı kalmaksızın; mali istatistiklerin derlenmesi amacıyla, uluslararası sınıflandırmalara uygun olarak, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve Türkiye İstatistik Kurumunun da görüşünü almak suretiyle, ayrıca genel yönetim sektörü adıyla bir kapsam belirlemeye ve bu kapsamdaki kamu idarelerinin mali verilerini almaya Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır.
Yetkinin kullanılmasıyla genel yönetim içerisinde yer almamakla birlikte 5018 sayılı Kanunun kapsamı dışında olan kamu idarelerinin de mali istatistiklerinin hazırlanması anlamında genel yönetim sektörü altında toplanmaları mümkün olabilecektir. Bu çerçevede TOKİ, TRT, Milli Piyango İdaresi, Genel Müdürlüğü, Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğü büyük kaynaklara hükmeden kamu idarelerinin de mali verilerinin toplanması mümkün olabilecektir.
2- Genel yönetim kapsamında yer alan idarelerin muhasebe işlemlerinin Maliye Bakanlığı tarafından denetlenmesi mümkün hale gelmiştir.
Yeni mali yönetim sistemimiz, doğru ve güvenilir bilgi üretilmesi amacıyla, kamuoyu ve uluslararası kuruluşlarla paylaşılacak rapor ve mali istatistiklerin oluşturulmasına ilişkin tüm verilerin, muhasebe kayıtlarından üretilmesini istemektedir. Ayrıca, mali saydamlık ve hesap verme sorumluluğuna hizmet edecek olan en önemli araç da muhasebe kayıtlarından üretilecek veriler, raporlar ve mali istatistiklerdir. Güvenilir mali veriler üretebilmek amacıyla genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin mali tablolarının muhasebe ve raporlama standartlarına ve muhasebe tekniğine uygunluğu açısından Maliye Bakanlığı tarafından denetlenmesi gerekmektedir. 5018 sayılı Kanununa eklenen Geçici 19 uncu maddeyle 31/12/2012 tarihine kadar genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin mali tabloları, muhasebe ve raporlama standartları ile muhasebe tekniğine uygunluk açısından Maliye Bakanlığınca denetlenmesinin önü açılmaktadır.
3- Mali verilerini vermeyen idareler için idari para cezası uygulaması yapılması karar bağlanmıştır.
5018 sayılı Kanunun 53 üncü maddesi gereğince genel yönetim kapsamındaki idarelerden aylık ve üçer ayık dönemlerle mali veriler derlenmekte ve yayımlanmaktadır. 5018 sayılı Kanuna göre genel yönetim kapsamındaki idarelere ait mali istatistiklerin Kanunla ve Resmi İstatistik Programıyla belirlenen dönemlerde derlenmesi ve Maliye Bakanlığınca yayımlanması hususu yasal bir zorunluluk olup, uluslararası taahhütlerimiz acısından da son derece önemlidir. Ancak, veri derleme işlemi gerçekleştirilirken Maliye Bakanlığının herhangi bir müeyyide uygulama yetkisi bulunmaması nedeniyle özellikle mahalli idareler verilerini zamanımda gönderme konusunda kayıtsız kalmaktadırlar. Yapılan düzenlemeyle, verilerini tam ve zamanımda göndermeyen idarelerin mali hizmetler birimi yöneticisi ile muhasebe yetkilileri hakkında idari para cezası uygulanmak suretiyle bu sorunların giderilmesi amaçlanmakta, genel yönetim sektörü içinde yer alan idarelerden mali verilerini zamanında göndermeyenlerden idari para cezası tahsilatı yapılmasının kanuni bir zorunluluk haline getirilmektedir.
Kanunun 53 üncü maddesine yapılan eklemeyle 52 nci maddenin son fıkrasına göre belirlenen kamu idarelerinden (genel yönetim sektörü), mali istatistiklerine esas verilerini süresinde göndermeyenlere Maliye Bakanlığınca bir ay ek süre verilir. Ek süre sonunda da verilerin gönderilmemesi halinde, Maliye Bakanlığının talebi üzerine, ilgili kamu idaresinin üst yöneticileri tarafından mali hizmetler birimi yöneticisi ile muhasebe yetkilisine, her türlü aylık, ödenek, zam ve tazminat dâhil yapılan bir aylık net ödemeler toplamı tutarında idari para cezası verilir. İdari para cezası uygulanmış olması bilgi verme yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. İdari para cezaları, bu Kanunun 73 üncü maddesi hükümlerine göre tahsil edilir.
SONUÇ
Kamu mali istatistiklerin derlenmesi ve yayımlanması hususunda önemli düzenlemeleri bünyesinde barındıran 5018 sayılı kanunda yapılan son değişikliklerle birlikte mali verilerini zamanından Maliye Bakanlığına göndermeyen genel yönetim sektörü içerisinde yer alan idarelere idari para cezası uygulaması getirilmiştir. Yapılan son düzenlemelerle idarelerin bu yönde daha hassas davranacakları düşünülmektedir.
Yaklaşım dergisinin Ağustos sayısında yayımlanmıştır.